Vitex (ook wel Monnikspeper genoemd) is een kruidengeneesmiddel dat gemaakt wordt van de bessen van een grote Mediterrane boom, de Vitex agnus-castus. In vroeger tijden werd het gebruikt om het libido van monniken in de kiem te smoren, vandaar de naam. Gelukkig heeft Vitex niet hetzelfde effect op vrouwen!
Nee, Vitex is zelfs heel heilzaam voor vrouwen. Het is een effectief middel tegen pijnlijke borsten, onregelmatige menstruaties, PMS en sommige vormen van acne.
Hoe werkt Vitex?
Vitex stimuleert de ovulatie. Het geeft het hormoon Dopamine een boost, waardoor het ovulatie-onderdrukkende hormoon prolactine verlaagt wordt (21). Het helpt tegelijkertijd ook om andere symptomen van te hoge proclatinespiegels zoals pijnlijke borsten, of overmatig gezichshaar bij vrouwen te verminderen. Het kan dan ook het beste ingezet worden bij te hoge prolactinespiegels. Heb je PCOS, dan is Vitex wellicht niet de beste keus.
Vitex bevat ook opiaat-achtige bestanddelen die het zenuwstelsel kalmeren en premenstruele angst en slaapproblemen aanpakken.
Do’s
- Gebruik het bij PMS
Het verlicht premenstruele symptomen zoals geïrriteerdheid, vocht vasthouden, en borstpijn. Vitex kwam goed uit de test bij verschillende klinische studies met betrekking tot PMS en PMDD. - Gebruik het bij pijnlijke borsten
Het is met name goed in te zetten bij pijnlijke borsten. Knobbeligheid en pijn kunnen (binnen twee cycli) verminderen. Bij pijnlijke borsten raad ik aan om Vitex samen met jodium in te zetten (22). - Neem het in de ochtend
Neem Vitex het liefst ‘s ochtends vóór je ontbijt. Je hypofyse is dan namelijk het meest vatbaar voor de prolactine verlagende werking. - Overweeg het in te zetten bij een onregelmatige cyclus, maar wees voorzichtig bij PCOS
Vitex stimuleert de ovulatie en kan ervoor zorgen dat je binnen 2 à 3 maanden een menstruatie hebt. Dat kán, maar: het werkt niet voor iedereen. Heb je PCOS, dan kan Vitex je cyclus juist minder regelmatig maken, omdat het het luteïniserend hormoon (LH) verhoogt. En laat FSH bij de meeste soorten PCOS (13) nou net al te hoog zijn. Je kan vitex alleen inzetten om het teveel aan mannelijke hormonen (androgenen) te verlagen als dat teveel veroorzaakt wordt door te hoge prolactine spiegels. Een teveel aan mannelijke hormonen maakt je cyclus onregelmatig. Lees ook 4 redenen waarom vrouwen teveel androgenen aanmaken (23) - Neem het tijdens je folliculaire fase
Omdat Vitex de ovulatie stimuleert, start je er het beste mee vóór je ovuleert en gaat ermee door tot aan de eerste dag van je menstruatie. Als je geen regelmatige cyclus hebt, neem het dan in zoals hieronder beschreven. - Neem vijf dagen pauze per maand
Stop je inname van het kruid iedere maand gedurende vijf dagen. Heb je een regelmatige cyclus, dan stop je vijf dagen, beginnende bij de eerste dag van je menstruatie. Heb je geen regelmatige cyclus, gebruik het kruid dan 25 dagen achter elkaar, stop vijf dagen, en neem het weer 25 dagen. Dit patroon voorkomt dat de werking die Vitex op de hypofyse heeft gedempt wordt.
Don’ts
- Neem het niet te snel na het stoppen met de pil
Wanneer je met de pil stopt, beginnen je eierstokken en hypofyse weer met elkaar te communiceren. Voor het eerst in jaren, misschien zelfs decennia! Die communicatie wil je rustig laten opstarten en vooral niet in de war schoppen. Je weet nog helemaal niet waar je eierstokken zelf toe in staat zijn, misschien kunnen ze het prima zelf af. Zet je direct een sterk hypofyse kruid in, dat gooi je roet in het natuurlijke opstartproces. Voor uitgebreid advies over hoe je het beste met de pil kunt stoppen, kan je het beste het boek (Grip op je cyclus) lezen. - Combineer het niet met fertiliteitsmedicatie of IVF
Vitex combineren met ovulatie stimulerende medicatie kan resulteren in een serieuze aandoening die het Ovarieel hyperstimulatiesynddroom genoemd wordt. - Neem het niet te lang achter elkaar
Vitex is het meest effectief tijdens de eerst drie à zes maanden dat je het gebruikt. Daarna begint het effect op de hypofyse langzaam af te nemen. Het is misschien wel veilig om Vitex langer dan zes maanden in te nemen, maar dat zou niet nodig moeten zijn. Als Vitex het juiste kruid voor je is, zal het binnen drie tot vier maanden succes moeten opleveren. Daarna kun je ermee stoppen en je regelmatige cyclus behouden met behulp van een goed dieet en specifieke supplementen. Wanneer je een maand of twee gestopt bent, kun je eventueel weer met Vitex beginnen, als je je er beter bij voelde. - Geef het niet aan tieners
Ik raad Vitex vrijwel nooit aan bij meiden jonger dan 18 jaar. De reden daarvoor is dat hun eierstok-hypofyse communicatie nog in de opstartfase zit. En die wil ik niet wil verstoren. Is de communicatie echter al verstoord, bijvoorbeeld door het gebruik van de pil, dan kan Vitex soms wel een milde oplossing zijn. - Gebruik het niet als je PCOS hebt. Zie boven.
Lees dit blog ook in het Engels op Lara’s site: The Dos and Don’ts of Vitex for Period Problems.
