Een menstruatiecyclus is bij definitie een ovulatoire cyclus, waarbij de ovulatie de belangrijkste gebeurtenis is én er progesteron aangemaakt wordt.
Andere bloedingen zijn oftewel de doorbraakbloedingen van een anovulatoire cyclus, of pil-bloedingen. En dat zijn geen echte menstruaties.
Een ovulatoire menstruatiecyclus bestaat uit een folliculaire fase en een luteale fase.
Folliculaire fase versus Luteale fase
De folliculaire fase is de fase vóór de ovulatie, waarin oestrogeen aangemaakt wordt. De luteale fase is de fase ná de ovulatie, waarin progesteron aangemaakt wordt. Het ziet er zo uit:
De folliculaire fase duurt 7 tot 21 dagen, of zelfs 32 dagen voor tieners. De folliculaire fase is de veranderlijke fase van je cyclus. Dat wil zeggen: de lengte van deze fase kan variëren. De luteale fase daarentegen duurt bijna exact veertien dagen en is – in principe – niet veranderlijk. (Is je luteale fase korter dan 11 dagen dan heet dat het ‘luteale fase defect’).
Als je de veranderlijke (folliculaire) fase optelt bij de vaste (luteale) fase, dan duurt een gezonde menstruatiecyclus ergens tussen de 21 en 35 dagen, of 45 dagen voor tieners.
om de lengte van je cyclus te achterhalen, begin je te tellen vanaf de eerste dag dat je echt bloedt. Dat is “dag 1”. De dagen met lichte spotting (wat bloeddruppels) voorafgaande aan je echte bloeding, tellen niet.
Als er geen ovulatie plaatsvindt, is er ook geen luteale fase. En dus ook geen progesteron. Dat kan heftige menstruaties veroorzaken, of menstruaties die te lang duren. Waarom? Omdat progesteron het “menstruatie-verlichtende” hormoon is.
Een cyclus zonder progesteron is een anovulatoire cyclus
Een anovulatoire cyclus heeft geen luteale fase en geen progesteron. In plaats daarvan heeft het een super lange folliculaire fase en oestrogeen. En dan uiteindelijk een doorbraakbloeding. Het ziet er zo uit:
Andere namen voor anovulatoire cylci zijn:
- Hormonale disbalans
- Oestrogeen en progesteron disbalans (oestrogeendominantie)
- Disfunctionele uteriene bloeding
- Ovulatoire disfunctie
- Doorbraak bloeding
Blijven anovulatoire cycli voortduren, dan kan dat uiteindelijk leiden tot een verdikking van het baarmoederslijmvlies, hyperplasie van het baarmoederslijmvlies of baarmoeder poliepen.
Wat veroorzaakt anovulatoire cycli?
Mogelijke oorzaken van anovulatoire cycli zijn:
- Een tiener zijn
- PCOS
- Hoge prolactine waardes (21)
- Hyptohalamische amenorroe of te weinig eten (39)
- Herstellen van hormonale anticonceptie
- De perimenopauze (43)
- Anticonceptie met alleen progestagenen (synthetische hormonen), waaronder het implantaat en het hormonale spiraaltje. Lees: De negatieve kant van anticonceptie injecties en implantaten (44)
Hoe weet je of jouw cyclus een anovulatoire cyclus is?
Markers van een anovulatoire cyclus
Een cyclus die korter is dan 21 dagen
Van ‘dag 1’ tot ‘dag 1’ zou een gezonde cyclus tussen de 21 en 35 dagen moeten duren (45 dagen als je een tiener bent). Als je cyclus korter duurt dan 21 dagen zou je een anovulatoire cyclus kunnen hebben.
Een cyclus die langer duurt dan 45 dagen
Als je cyclus langer duurt dan 35 dagen (of 45 dagen als je een tiener bent) zou je een anovulatoire cyclus kunnen hebben. Of je zou een hele lange folliculaire fase kunnen hebben. Het is onmogelijk om een luteale fase te hebben van meer dan 16 dagen (behalve wanneer je zwanger bent of een corpus luteum cyste hebt, maar dat is zeldzaam).
Een bloeding die langer duurt dan zeven dagen
Een gezonde menstruatie duurt tussen de twee en zeven dagen. Je verliest niet meer dan 80 ml menstruatievocht verdeeld over al die dagen. Als je langer dan zeven dagen bloedt, zou je een anovulatoire cyclus kunnen hebben. Bloeding kunnen licht, normaal of heel zwaar zijn tijdens een anovulatoire cyclus.
Een cyclus waarin je basale lichaamstemperatuur niet stijgt en je dus geen luteale fase hebt
Als je elke ochtend je basale lichaamstemperatuur opneemt, zou je moeten merken dat je temperatuur na de ovulatie een halve graad omhoog gaat. Gebeurt dat niet, dan heb je geen eisprong gehad en heb je dus ook geen luteale fase.
Je kunt door middel van een bloedtest je eisprong en progesteron laten bevestigen. Maar let er wel op dat je die test laat doen tijdens je luteale fase. Als je een hele lange folliculaire fase hebt, zal je geen progesteron hebben tijdens het overgrote deel van je cyclus en dat is helemaal normaal. Lees ook: Zo laat je je progesteron testen (31).
Hoe behandel je een anovulatoire cyclus?
Als je niet ovuleert is het zaak om uit te zoeken “WAAROM niet” en die oorzaak aan te pakken.
- Als het onderliggende probleem PCOS is, onderzoek dan welk soort PCOS je hebt en behandel dat (45)
- Als het onderliggende probleem te weinig eten is, eet dan meer – en meer koolhydraten – gedurende ten minste zes maanden.
- Als het onderliggende probleem te hoge prolactinewaardes (21) zijn, behandel dat.
Ik behandel andere behandelvormen in mijn boek Grip op je Cyclus .
Pil-bloedingen zijn geen menstruaties
De bloedingen die je hebt wanneer je aan de pil bent, zijn geen echte menstruaties. Het zijn bloedingen als gevolg van de paar dagen dat je met de anticonceptie medicatie stopt. Er komt geen ovulatie, of zelf maar een poging tot ovuleren, aan te pas. Daarom is er ook geen oestrogeen en progesteron. Het ziet er zo uit:
Zou je je oestrogeen en progesteron door middel van een bloedtest laten testen terwijl je aan de pil bent, dan zou het resultaat bijna nul zijn.
Lees dit blog ook in het Engels op Lara’s site: Ovulation Is the Main Event of the Menstrual Cycle
