Endometriose is geen hormonale conditie. Het wordt beïnvloed door oestrogeen, maar het wordt niet veroorzaakt door oestrogeen of “oestrogeen dominantie”. Nee, endometriose is een ontstekings-, immuun- en waarschijnlijk ook microbiële ziekte. Wat betekent dat voor de behandeling van endometriose?
Allereerst dat anticonceptie pillen en injecties niet het juiste gereedschap zijn om endometriose te behandelen. Bij sommige vrouwen verminderen ze de symptomen, maar lang niet bij iedereen. Bovendien is er geen duidelijk bewijs dat de pil helpt bij endometriose.
Natuurlijke hormoonbalancerende behandelingen zijn niet veel beter. In al die twintig jaar dat ik als arts werk, heb ik nog nooit een kruid zoals Vitex veel – of überhaubt íets – zien doen bij endometriose.
De toekomst van het behandelen van endometriose ligt bij immuun behandeling. Laten we daar even naar kijken.
Redenen voor immuun disfunctie bij endometriose
Wetenschappers zijn het er nog niet over eens of endometriose nou een auto-immune ziekte is of niet. Endometriose heeft absoluut veel gelijkenissen met andere auto-immuunziektes. Maar wat maakt het uiteindelijk uit of het als officiële auto-immuun ziekte, of als immuun disfunctie vastgesteld wordt?
Een disfunctie van het immuunsysteem is het kernprobleem bij endometriose. Immuun disfunctie zorgt ervoor dat het immuunsysteem endometriose laesies (=weefselgroei) niet opruimt. Sterker nog: het stimuleert de groei en invasie van die laesies.
De grote vraag is dus: “wat veroorzaakt een disfunctie van het immuunsysteem?” Het lijkt een combinatie van de volgende factoren te zijn:
- Genetische factor
- Epigenetische factor = veranderingen aan genen door blootstelling aan toxines zoals dioxinen.
- De aanwezigheid van de bacteriële toxine LPS (lipopolysacharide) in het bekken.
- Mogelijk een nikkel allergie.
De bacteriële besmettings hypothese van endometriose
Vrouwen die aan endometriose lijden hebben in verhouding veel gram-negatieve bacteriën in het bekken-microbioom. Wetenschappers vermoeden dat de LPS (lipopolysachariden) van die bacteriën een rol kunnen spelen in de ontwikkeling van endometriose.
De meest voor de hand liggende bron van gram-negatieve bacteriën is herlocatie vanuit darmen. Met andere woorden, bacteriën of bacteriële toxines uit de darmen, die in het bekken terecht komen. Is er al sprake van bacteriële overgroei in de darmen (SIBO) en daardoor een hyper-permeabele darm, dan is de kans dat dit gebeurt een stuk groter.
het verband tussen IBS, SIBO en een nikkelallergie zou de reden kunnen zijn waarom een dieet met weinig FODMAPS, symptomen van endometriose kan verlichten.
LPS (lipopolysachariden) van bacteriën stimuleren immuun cellen om ontstekingsbevorderende stoffen te produceren. LPS staan bekend als immuunsysteem ontregelend.
Er zijn nog wat bewijzen dat bacteriën de drijvende kracht achter endometriose zouden kunnen zijn:
- Vrouwen die een geschiedenis van gynaecologische infecties hebben, hebben twee keer zoveel kans op het ontwikkelen van endometriose. .
- Antibiotica kan de symptomen van endometriose verlichten.
- In een recentelijke dierlijke studie kwam naar voren dat antibiotica endometriose laesies kan verkleinen.
Dit alles betekent niet dat bacteriën de directe oorzaak zijn van endometriose; het laat alleen zien dat bacteriële toxines in combinatie met andere factoren endometriose in de hand kunnen werken of kunnen verergeren.
Een mogelijk scenario zou dus kunnen zijn:
- De aanwezigheid van endometriose laesies.
- PLUS een immuunsysteem dat vatbaar is voor disfunctie door a) genen of b) epigenetische veranderingen door toxines (of beiden)
- PLUS de natuurlijke schommeling van oestrogeen tijdens de menstruatiecyclus
- PLUS een verstoring zoals een nikkel allergie of de LPS toxine.
Wat zijn dus, naast het chirurgisch verwijderen van endometriose laesies (wat ik ondersteun) de beste manieren om de endometriose-stimulerende disfunctie van het immuunsysteem aan te pakken?
De immuun disfunctie van endometriose behandelen
- Kalmeer het immuunsysteem door heel strikt alle immuunverstorende proteïne uit je dieet te verwijderen zoals gluten (36), caseïne A1 uit koeienmelk, en mogelijk eieren. “Heel strikt vermijden” betekent helemaal niet eten voor een testperiode van acht weken. Waarom? Omdat, wanneer je gevoelig bent voor gluten (wat veel vrouwen met endometriose zijn) zelfs een spoortje gluten een kettingreactie aan ontstekingen kan veroorzaken. Volgens Endocrien Immunoloog Dr Jeffrey Braverman zijn de meeste vrouwen met endometriose genetisch gevoelig voor coeliakie.
- Overweeg een nikkel arm dieet als je een nikkel,- of sieraden allergie hebt.
- Overweeg om een of meerdere natuurlijke, immuunsysteem ondersteunende supplementen te nemen: zink, N-acetyl cysteïne (NAC), kurkuma of curcumine, resveratrol, melatonine, vitamine A.
- Probeer een kuur met anti-microbiële kruidensupplementen zoals berberine, wat de gram-negatieve bacteriën en LPS toxines verlaagt. Berberine is nog niet wetenschappelijk onderzocht specifiek voor endometriose, maar wél voor adenomyose, wat een gelijksoortige aandoening is. Tijdens een van die onderzoeken, lukte het wetenschappers om te laten zien dat “berberine de door LPS veroorzaakte voortgang van adenomyose kan corrigeren” . Berberine is niet veilig om te gebruiken tijdens de zwangerschap en kan een interactie aangaan met andere medicatie. Overleg dus even met je huisarts voordat je ermee start.
- Verminder mestcel activatie en histamine, want mestcellen spelen een belangrijke rol in de immuun disfunctie van endometriose. Mestcellen zijn ook super gevoelig voor oestrogeen. Voor meer informatie over oestrogeen, mestcel activatie en histamine verminderen, lees dan De interessante link tussen oestrogeen en histamine intolerantie (32)
- Kijk naar hormoonbehandelingen voor endometriose zoals natuurlijk progesteron of orale, gemicroniseerd progesteron. Dat onderdrukt de groei van endometriose laesies, maar helpt ook om de immuunfunctie te normaliseren. Progesteron kan net zo goed werken als de progestagenen in medicatie zoals Visanne en het hormonale spiraaltje (29), maar dan met minder bijwerkingen. Lees Hannah’s verhaal in Hoofdstuk 9 van Grip op je Cyclus .
Lees dit blog ook in het Engels op Lara’s site: Immune Treatment for Endometriosis
