Telkens als ik mijn bezorgdheid op twitter uit over (jonge) vrouwen die hun menstruatie verliezen aan een koolhydraatarm of Keto dieet, krijg ik een stormvloed aan boze reacties.
“Dat is puur anekdotisch” leggen mannen me uit. “Het is niet bekend dat zo werkt, dus wat je zegt kan niet echt gebeuren.”
Allemaal goed en wel. Behalve dan dat het wel gebeurt. Vraag iedere persoon die met jonge, menstruerende vrouwen werkt. Of niet menstruerende vrouwen, dus.
Stopt een Keto dieet de menstruatie?
Het hormoonsysteem van een vrouw is niet te vergelijken met dat van een man. Het moet namelijk veel meer doen dan alleen maar gezond blijven en een paar hormonen produceren. Het vrouwelijk hormoonstelsel is verantwoordelijk voor de levensbepalende beslissing of er al dan niet 75.000 extra calorieën aanwezig zullen zijn om veilig een zwangerschap te voldragen.
Als de hypothalamus signalen opvangt over een (mogelijke) voedseltekort, zal hij (of zij?) het verstandige besluit nemen om de reproductie uit te schakelen.
Is de beschikking over koolhydraten een deel van het “signaal” om te ovuleren?
Op wat voor signalen zit de hypothalamus dan te wachten? Om welke nutriënten gaat het? Nou, om te beginnen voldoende calorieën. En vrijwel zeker ook voldoende proteïne. En er zijn genoeg redenen om aan te nemen dat de hypothalamus bij sommige vrouwen ook wacht op voldoende koolhydraten.
Er is veel anekdotisch bewijs van mijzelf en van collega’s, dat jonge vrouwen amenorroe (het uitblijven van de menstruatie) kunnen ontwikkelen op een koolhydraatarm of Keto dieet. Zelfs als ze wel voldoende calorieën en proteïne binnenkrijgen.
Fysioloog Professor Anne Loucks stelt dat, wanneer het om het behoud van de menstruatiecyclus gaat, de hypothalamus net zo gevoelig is voor genoeg koolhydraten, als voor het totaal aantal calorieën. Ze zegt dat de “LH pulsatie van de hypofyse gereguleerd wordt door de beschikking over glucose in het brein”. En dat de hypofyse bij vrouwen “specifiek afhankelijk zou kunnen zijn van de aanwezigheid van koolhydraten in plaats van de aanwezigheid van energie, net zoals bij andere zoogdieren het geval is.”
Er zijn een paar dingen die je op dit punt moet weten.
- Dit geldt niet voor mannen,
- Het geldt waarschijnlijk niet voor vrouwen die ouder zijn dan 30, of vrouwen die insulineresistentie hebben (en dat zijn er heel wat), en
- Het hangt af van je voorouders. Met het laatste bedoel ik dat het signaal dat er voldoende koolhydraten aanwezig zijn belangrijker zou kunnen zijn voor vrouwen uit een agrarische bloedlijn.
In haar boek Fragile Wisdom schrijft evolutionair bioloog Grazyna Jasienska dat de signalen die de hypothalamus via de hypofyse doorgeeft aan de eierstokken (ook de HPO-as genoemd) aangepast is aan vrij recentelijk voorgeslacht. Ze noemt het “het ovarieel setpoint”, waarmee ze bedoelt dat mogelijkheid om te ovuleren afhangt van een bepaalde mate van aanwezige energie.
Er is hier weinig onderzoek naar gedaan (net zoals dat bij zoveel andere dingen rondom de gezondheid van vrouwen het geval is), maar een klinische studie uit 2003 die het Keto dieet bij tieners onder de loep nam, schreef dat 45 procent van de vrouwelijke deelnemers hun menstruatie binnen zes maanden kwijt was.
Maar wat als je insulineresistentie hebt?
Als je op dit moment insulineresistentie hebt, dan zou een koolhydraatarm of Keto dieet misschien wel goed voor je zijn als je cyclus onregelmatig is of uitblijft. Vooral als je ouder bent dan 30 jaar. De kans is groot dat je je cyclus hierdoor weer op de rit krijgt.
Maar de eerste stap in het terugdraaien van insulineresistentie, is het schrappen van suiker, niet het schrappen van alle koolhydraten. Grote hoeveelheden fructose veroorzaken namelijk sneller insulineresistentie dan andere voedingsmiddelen. Dr. Richard Johnson zegt hierover:
“Er zijn aardig wat redenen om aan te nemen dat koolhydraatrijke voeding niet dezelfde mate van gewichtstoename of het metabolische syndroom veroorzaakt zoals suikerrijke voeding dat doet. Aardappels, pasta en rijst lijken relatief veilig in vergelijking met witte suiker. Een fructose index zou een betere manier kunnen zijn om het risico van koolhydraten met betrekking tot obesitas te benaderen.”
Stoppen met het eten van suiker is de beste vorm van een koolhydraatarm dieet. Trap alsjeblieft niet in de valkuil van het schrappen van aardappels, maar je wél te buiten gaan aan Paleo toetjes! Lees ook: Hoge dosis fructose is de voornaamste veroorzaker van insulineresistentie (41).
Is een koolhydraatarm of Keto dieet goed voor jou?
Voordat je aan een Keto dieet begint, stel jezelf dan de volgende vragen:
- Heb je insulineresistentie (34)? Zo ja, dan is een tijdelijke koolhydraatarm of Keto dieet wellicht goed voor jou, maar alleen tot de insulineresistentie teruggedraaid is. Niet langer. Heb je geen insulineresistentie, dan is een Keto dieet misschien niet de juiste keuze voor jou.
- Heb je veel stress, last van slapeloosheid of een disfunctie van de HPA-as (hypothalamus, hypofyse, bijnier)? Zo ja, wees dan voorzichtig met een Keto dieet, want je zou misschien juist koolhydraten nodig kunnen hebben om je zenuwstelsel te kalmeren (42).
- Is je menstruatie gestopt terwijl je een Keto dieet deed? Zo ja, dan zou je kunnen proberen om voor minimaal vier maanden weer koolhydraten te integreren in je dieet. Je menstruatie zou zomaar terug kunnen komen.
Lees dit blog ook in het Engels op Lara’s site: Have You Lost Your Period to a Low Carb or Keto Diet?
