Om PCOS te behandelen, moet je weten wat het triggert. Met andere woorden, je moet de verschillende soorten PCOS kennen. Je kunt PCOS als gevolg van insulineresistentie hebben, post-pill PCOS (wat tijdelijk is), PCOS als gevolg van ontstekingen, of de veel minder bekende variant PCOS als gevolg van stress. Maar eerst: wat is PCOS?
In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, heeft het PolyCystic Ovary Syndrome helemaal niks te maken met cystes op de eierstokken. De dingen die je dokter op een echo zag, zijn follikels of eitjes. Wat normaal is voor eierstokken. Je kunt heel veel eitjes hebben terwijl je hormoonhuishouding helemaal normaal is. Daarom kan enkel een echo de hormonale conditie PCOS niet diagnosticeren of uitsluiten.
PCOS kan het beste omschreven worden als een overschot aan androgenen (teveel mannelijke hormonen) waarbij alle andere oorzaken daarvoor uitgesloten zijn.
De vraag die je jezelf moet stellen om te ontdekken welk type PCOS je hebt is eerst en vooral:
“Is het echt PCOS?”.
Is het echt PCOS?
Het is echt PCOS als je tekens van een androgenen overschot hebt, zoals:
- Een teveel aan androgenen (mannelijke hormonen) meetbaar via een bloedtest
- Gezichtshaar of kaaklijn acne
Dat, EN andere oorzaken van een androgenen overschot moeten zijn uitgesloten.
Die andere oorzaken van een androgenen overschot die niet PCOS gerelateerd zijn, zijn bijvoorbeeld:
- sommige vormen van anticonceptie (23)
- bijnierhyperplasie (wat voor ongeveer 9 procent van de gevallen met een teveel aan androgenen geldt)
- en hoge prolactinewaardes.
Dat moet dus eerst uitgesloten worden vooraleer de diagnose PCOS erop geplakt wordt.
Heb je een onregelmatige cyclus (of helemaal geen cyclus) dan zou dat een teken kunnen zijn dat je PCOS hebt. Maar het zou ook kunnen betekenen dat je hypothalamische amenorroe hebt – wat het verlies van je menstruatie is door te weinig eten (of te weinig koolhydraten eten).
Wat belangrijk is om te begrijpen, is dat je polycysteuze eierstokken kunt hebben met hypothalamische amenorroe of te weinig eten. Dat betekent dus dat je foutief gediagnosticeerd zou kunnen zijn met “PCOS”, terwijl je eigenlijk hypothalamische amenorroe hebt.
Voor meer info, lees ook:
- Misschien is het geen PCOS (en PCOS kan niet gediagnostiseerd worden door middel van een echo) (37)
- Pijn is geen symptoom van PCOS (38)
- Is het PCOS, hypothalamische amenorroe, of allebei?(39)
Als je zeker weet dat je PCOS hebt, laten we dan verder kijken. Heb je insulineresistentie?
PCOS als gevolg van insulineresistentie
Heb je insulineresistentie, dan heb je hoge insulinewaarden. Het wordt ook wel het metabool syndroom of pré-diabetes genoemd. De beste manier om te testen of je insulineresistentie hebt, is door het hormoon inuline te laten meten (niet glucose).
Is je insuline hoog, dan triggert dat je androgenen en heb je insulineresistentie. De vorm van PCOS die je in dat geval hebt is PCOS als gevolg van insulineresistentie.
De behandeling voor PCOS als gevolg van insulineresistentie bestaat uit een speciaal dieet, voldoende beweging en specifieke supplementen zoals magnesium en inositol om de insulineresistentie terug te draaien.
Heb je insulineresistentie? Als je antwoord “nee” is, dan is mijn volgende vraag: “weet je het zeker?”
De kans dat je PCOS als gevolg van insulineresistentie hebt is namelijk zo’n 70 procent.
Heeft je dokter je insuline getest, of alleen je glucose of HbA1c? Die tests zijn namelijk niet geschikt om insulineresistentie uit te sluiten. Voor meer informatie over insuline testen, zie hoofdstuk 7 van mijn boek Grip op je Cyclus , of mijn insuline blog (34).
Als je zeker weet dat je geen insulineresistentie hebt, laten we dan verder kijken. Begonnen je symptomen toen je met de pil stopte?
Post-pil PCOS
Het is niet vreemd om een tijdelijke schommeling van androgenen te ervaren als je met een drospirenon of cyproteron pil zoals Yasmin, Yaz of Diane stopt.
Volgens de diagnostische criteria van vandaag de dag, zijn die schommeling in androgenen al voldoende om de diagnose PCOS of post-pil PCOS toe te kennen.
De meeste van mijn post-pil PCOS patiënten raad ik het volgende aan:
- Blijf rustig en onthoudt dat de symptomen die nu je hebt het natuurlijke (en tijdelijke) gevolg zijn van het stoppen met de pil
- Overweeg om een paar maanden lang een anti-androgenen supplement te slikken zoals zink, DIM of de combinatie van pioenroos & zoethout. Lees ook de 7 beste natuurlijke anti-androgenen supplementen (40).
Je hebt post-pil PCOS als je voldoet aan de criteria voor PCOS (hoge androgeenlevels + andere oorzaken daarvan zijn uitgesloten), EN je hebt geen insulineresistentie, EN je klachten begonnen na het stoppen met de pil.
Ben je niet net met de pil gestopt, of begonnen je symptomen al voordat je aan de pil was, laten we dan verder kijken. Heb je tekenen van chronische ontstekingen?
PCOS als gevolg van ontstekingen
Chronische ontstekingen kunnen de eierstokken stimuleren tot het aanmaken van teveel testosteron en spelen een rol bij elke vorm van PCOS.
Als chronische ontstekingen de grootste trigger zijn, dan heb je PCOS als gevolg van ontstekingen.
De behandeling van PCOS als gevolg van ontstekingen bestaat uit het identificeren en corrigeren van de onderliggende bron van ontstekingen. Om dat voor elkaar te krijgen zou het kunnen dat je moet stoppen met het eten van zuivel, of een onderliggend darmprobleem moet oplossen, of chronische mestcel activatie en histamine intolerantie moet aanpakken. De supplementen zink en NAC (N-acetyl cysteïne) werken erg goed bij deze vorm van PCOS.
Je hebt PCOS als gevolg van ontstekingen als je voldoet aan de criteria voor PCOS, EN je hebt geen insulineresistentie, EN je zit niet in een tijdelijke post-pil fase, EN je hebt tekens en symptomen van ontstekingen, zoals:
- Onverklaarde vermoeidheid
- Darmproblemen zoals IBS of SIBO
- Hoofdpijn
- Gewrichtspijn
- Een chronische huidaandoening zoals psoriasis, eczeem, of netelroos.
Als je geen tekens van chronische ontstekingen hebt, laten we dan verder kijken. Heb je PCOS als gevolg van stress?
PCOS als gevolg van Stress
De meesten vrouwen die PCOS hebben, hebben verhoogde waardes van álle androgenen, inclusief testosteron en androsteendion in de eierstokken en DHEAS in de bijnieren.
Heb je alleen verhoogde DHEAS waardes (maar normale testosteron en androsteendion levels) dan zou je PCOS als gevolg van stress kunnen hebben. Ongeveer 10 procent van de vrouwen met PCOS heeft deze vorm.
PCOS als gevolg van stress wordt niet getriggerd door insulineresistentie of ontstekingen. Nee, het is een abnormale reactie op stress. De behandeling bestaat dan ook uit stressreductie, magnesium, adaptogene kruiden (waaronder zoethout) en vitamine B5, de ‘anti-stress factor’.
Naast het behandelen van de onderliggende trigger van jouw soort PCOS, heb je misschien ook een natuurlijk anti-androgenen supplement (40) nodig.
Voor meer informatie over de vier soorten PCOS en hun behandelvormen, lees je Hoofdstuk 7 uit mijn boek Grip op je Cyclus.
denk je dat je meer dan één soort PCOS hebt? Ze staan op volgende van belangrijkheid. Heb je dus insulineresistentie, dan heb je PCOS als gevolg van insulineresistentie – óók als je ontstekingen hebt en in een post-pil situatie zit.
Nog steeds in de war?
Wat als je te horen hebt gekregen dat je PCOS hebt, maar het lijkt of je aan geen van de hierboven genoemde criteria voldoet?
Ga terug naar de flowchart. Heb je echt PCOS? Als in: heb je hoge androgenen waardes? Getest via een bloedtest, of omdat je duidelijke tekens vertoont, zoals gezichtshaar?
je androgenen symptomen zouden het gevolg kunnen zijn van anticonceptie medicatie. Sommige progestagenen zoals levonorgestrel lijken heel erg op testosteron en veroorzaken acne en haaruitval. Lees ook 4 redenen van androgenen overschot bij vrouwen (23).
Als je geen hoge androgenen waardes hebt en je enige symptoom is het verlies van je menstruatie (en misschien een milde vorm van acne) dan zou je misschien geen PCOS, maar hypothalamische amenorroe kunnen hebben. (En kijk ook naar je luteïniserend hormoon (LH) – dat is hoog als je PCOS hebt en laag als je hypothalamsiche amenorroe hebt.)
Bekijk de volledige flowchart:
Lees dit blog ook in het Engels op Lara’s site: 4 Types of PCOS (a Flowchart)
